پرتو گاما
اشعه
گاما نوعی از امواج الکترومغناطیسی است. طول موج آن
بسیار کوتاه است و از ۱ تا ۰٫۰۱ آنگستروم تغییر می‌کند. جرم آن در مقیاس اتمی صفر،
سرعت آن
برابر سرعت
نور، بار الکتریکی آن صفر است. انرژی اشعه گاما از ۱۰ کیلو الکترون ولت تا ۱۰ مگا الکترون ولت تغییر می‌کند.
برد اشعه
گاما بسیار زیاد است. مثلاً در هوا چندین متر است. خاصیت ایجاد یونیزاسیون و
برانگیختگی در اشعه گاما نیز وجود دارد. ولی به مراتب کمتر از ذرات
آلفا و بتا است.
مثلاً اگر قدرت یونیزاسیون متوسط اشعه گاما
را یک فرض کنیم، قدرت یونیزاسیون متوسط ذره بتا ۱۰۰ و ذره
آلفا ۱۰۴ خواهد بود. قدرت نفوذ این اشعه به مراتب بیشتر از ذرات بتا و آلفا است.
طیف انرژی اشعه گاما، همانند ذرات
آلفا تک انرژی است. یعنی تمام فوتونهای گامای
حاصل از یک عنصر رادیواکتیو دارای انرژی یکسانی هستند.وبه علم كمك بسيار اساسي مي كند.
واکنش
های امواج گاما در مغز کودکان عامل اصلی در رشد ادارک و توانایی های زبانی در 36 ماه
اول زندگی است
این امواج در کودکان 2 تا 3 ساله عامل
اصلی شکل گیری مهارت های زبان و صحبت کردن است.
محققان با بررسی مغز کودکان 16 و 24 و
36 ماهه دریافتند امواج گاما که محل آن در کورتکس و پیشانی قرار دارد با گذشت زمان
رشد کرده و از حالت ایستا به حالت پویا تغییر شکل می دهد این روند موجب تشکیل تفکر
و مهارت های زبانی در کودکان می شود.
چشمه‌های تابش کننده اشعه گاما
دهها چشمه تابش کننده پرتو گاما
بوسیله دوربینهای نجومی مخصوص پرتو گاما که
در وسایل نقلیه فضایی کار
گذاشته شده‌اند، کشف
گردیده است. تاکنون چنین امکانی وجود
نداشته که با قاطعیت بگوییم این چشمه‌ها ، ستارگان
هستند یا اجسام متراکم
یا اجسام گسترده. بواسطه دلیلی می‌توانیم تصور کنیم تابش گاما از رویدادهای
شدیدی که با تغییرات زیاد همراه هستند، مانند ابرنواخترها
، پدید می‌آید.
اشعه گاما در ابرنواختران
مطالعه‌ای که
بر روی بقایای 88 ابرنواختر انجام
گردید، فقط
وجود دو چشمه اشعه گاما را مشخص نموده است. در عین حال چشمه‌های برون کهکشان اشعه گامایی ثبت شده‌اند .
ثبت تابش گامادر چند سال اخیر دستگاههای نصب شده در ماهواره‌های مصنوعی زمین و
بالونهای مطالعاتی که تا ارتفاع زیادی بالا می‌روند،
ایجاد تابش گامای پرقدرت کیهانی را در
اثر انفجار ثبت نمودند. انرژی آزاد
شده در این انفجارها حدود یک میلیون برابر بزرگتر از
انرژی تابش مرئی خورشید بود.
کاربرد اشعه گاما
کاربردهای پزشکی
در پزشکی تشعشعات هسته‌ای
کاربردهای زیادی دارند که اهم آنها عبارتند از:
رادیو گرافی
گاما اسکن
استرلیزه کردن هسته‌ای و
میکروب زدایی وسایل پزشکی با پرتو‌های هسته‌ای
رادیو بیولوژی
کاربردهای کشاورزی
تشعشعات هسته‌ای کاربردهای
زیادی در کشاورزی دارد که مهمترین آنها عبارتست از:
موتاسیون هسته‌ای ژنها در
کشاورزی
کنترل حشرات با تشعشعات
هسته‌ای
جلوگیری از جوانه زدن سیب
زمینی با اشعه گاما
انبار کردن میوه‌ها
دیرینه شناسی (باستان
شناسی) و صخره شناسی (زمین شناسی) که عمر یابی صخره‌ها با C14 در باستان شناسی خیلی مشهور است.
کاربردهای صنعتی
در صنعت کاربردهای زیادی دارد،
از جمله مهمترین آنها عبارتند از:
نشت یابی با اشعه
دبی سنجی پرتویی(سنجش شدت
تشعشعات ، نور و فیزیک امواج)
سنجش پرتویی میزان سائیدگی
قطعات در حین کار
سنجش پرتویی میزان خوردگی
قطعات
چگالی سنج موادمعدنی با
اشعه
کشف عناصر نایاب در معادن
در صنعت از پرتو گاما برای اهداف صنعتی و بازرسی فنی استفاده می شود و از این طریق ممکن است کارکنان درمعرض قرار گیرند .
افرادی که در معرض این پرتوها قرار دارند از طریق وسایلی مثل فیلم
هیچ محصولی در این دسته بندی وجود ندارد.